Zowel in de zomermaanden als in de winter zie je mensen genieten van de sterrenhemel. De prachtige lucht met allemaal lichtgevende sterren brengen een sfeer met zich mee. Dit is ook één van de redenen dat sterrenfotografie elk jaar weer populairder wordt. Toch is het niet een makkelijk onderwerp om je aan te wagen. In dit artikel geven we daarom een aantal belangrijke tips om het zowel met camera als smartphone voor elkaar te krijgen. Hierdoor leer je sterren fotograferen met de juiste instellingen zodat ook jij een prachtig resultaat kunt neerzetten.
Inhoud
Sterren fotograferen in Nederland
Voor het fotograferen van sterren heb je een donkere locatie nodig met weinig licht in de omgeving. Elk licht dat in de buurt staat zorgt namelijk voor lichtvervuiling. Hierdoor is de lucht minder helder. In Nederland hebben we helaas veel met lichtvervuiling te maken. Voornamelijk in de grote steden en het midden van het land zal het dus wat lastiger worden om een goede foto van de sterren te maken. Maar wanneer je de mogelijkheid hebt om naar de kust te gaan net iets buiten de steden dan heb je al een veel grotere kans. Voornamelijk de waddeneilanden zijn een goede plek om heen te gaan aangezien hier weinig licht aanwezig is. Ook de grotere natuurgebieden zoals de Veluwe zijn interessant om voor deze tak van fotografie naar te kijken.
Via de website Darksitefinder.com kun je zelf kijken hoeveel lichtvervuiling er op een locatie is. Hiervoor geldt: hoe meer de kleur naar zwart neigt, hoe donkerder het gebied zal zijn. Erg handige website dus om de juiste locatie te vinden. Niet alleen voor Nederland, maar ook voor andere locaties kun je deze website gebruiken. In de fotografie cursus gaan we zowel bij de beginners als de gevorderden verder in op sterren fotografie. Hier krijg je, naast dit artikel ook nog de nodige tips mee om jouw fotograferen nog meer te verbeteren.
Sterrenfotografie in het buitenland
Wanneer je de beste locaties zoekt om sterren te fotograferen kom je voornamelijk in het buitenland terecht. Zo is er in heel Afrika bijna geen lichtvervuiling aanwezig. Ook Zuid-Amerika en Australië hebben veel gebieden waar het ‘s avonds nog echt donker is. Het fotograferen in het donker is in deze gebieden een stuk makkelijker dan in Nederland. Iets dichterbij ons in de buurt kun je het in het Noorden zoeken. Denk hier bijvoorbeeld aan het prachtige IJsland of Noorwegen. Welke van deze opties je ook kiest: ze zijn allemaal erg geschikt zolang je ook een mooie locatie en voorgrond hebt. Want zonder omgeving kun je meestal niet een unieke sterrenfoto maken.
Instellingen sterrenfotografie
Voor het maken van een goede sterrenfoto maak je gebruik van een aantal standaard instellingen. Nadat je een foto hebt gemaakt kun je deze nog wijzigen afhankelijk van de locatie om de foto nog mooier te maken. Maar wat zijn de standaard instellingen voor sterrenfotografie? Voor de diafragma gebruik je de laagste stand, F1.8 of F2.8 zou het mooiste zijn aangezien de ISO dan niet zo hoog hoeft te staan. De ISO zet je, afhankelijk van de kwaliteit van de camera op 800 tot 3200. De beste spiegelreflexcamera’s die wij aanraden zijn voor zowel 800 als 3200 ISO geschikt.
Zijn de sterren te donker nadat je een foto hebt gemaakt? Dan is het goed om de ISO wat hoger te zetten totdat deze wel zichtbaar zijn. De sluitertijd zetten we tussen de 15 en 30 seconde in. Zet deze niet hoger dan 30 seconde. Dan is de beweging van de sterren namelijk zichtbaar en dat willen we niet.
Vallende sterren fotograferen: de instellingen
Voor vallende sterren fotograferen zijn de instellingen net even wat anders dan bij normale sterrenfotografie. Dit heeft voornamelijk te maken met de snelheid dat de sterren vallen. En niet bij elke foto is het even mooi om dan lange strepen te hebben: zeker niet als er een hele sterrenregen aan de gang is. Vandaar ook dat we hier wat extra aandacht aan besteden. De basis instellingen zijn wel hetzelfde, alleen zal de sluitertijd wel een stuk lager gezet moeten worden. Om dit qua licht te compenseren kun je de ISO verhogen zodat de sterren toch zichtbaar blijven. Probeer een sluitertijd tussen de 5 en 20 seconde en kijk wat dit voor effect op de foto heeft. De ISO-waarde kun je hiervoor prima verhogen tot 1600 en bij iets duurdere camera’s tot 3200. De ruis die hierdoor veroorzaakt wordt kun je bij de nabewerking weer weghalen.
De juiste apparatuur
Voor het fotograferen van sterren heb je niet per se een dure camera nodig. Het enige wat wel belangrijk is, is dat je de mogelijkheid hebt voor een lange sluitertijd. Hierbij maak je gebruik van de bulb stand. Dit kun je bij de meeste camera’s instellen maar de beste oplossing is om een zelfontspanner hiervoor te gebruiken. Mocht je nog geen statief en zelfontspanner hebben dan is het handig om deze aan te schaffen. Je zult er niet alleen bij het fotograferen van sterren plezier van hebben, maar ook met alle andere soorten van fotografie. Je zet de camera namelijk op het statief zodat je geen beweging hebt en gebruikt de zelfontspanner om de foto te maken. Zo heb je helemaal geen beweging bij het maken van de foto.
Naast deze bovenstaande opties is het slim om een zaklamp mee te nemen. Hiermee verlicht je niet alleen het pad waar je op loopt maar hier ga je ook objecten mee inkleuren. Hierdoor worden deze onderdelen lichter en mooi zichtbaar op de foto. Hoe dit precies werkt lees je verderop in dit artikel.
Vergeet naast de juiste apparatuur niet om warme kleding aan te trekken. Je staat veel stil en het kan wel even duren voordat je de perfecte foto hebt geschoten. Zelfs in de zomer kun je het hierdoor toch best wel koud krijgen. Doe dus een lange broek aan en neem een jas of vest mee. Dit beschermt je niet alleen tegen de kou maar ook tegen de muggen.
Met welke lens sterren fotograferen?
Hoewel een camera dus niet heel belangrijk is, is een lens bij sterren fotograferen wel van groot belang. Dit heeft voornamelijk ermee te maken dat je in de nacht fotografeert. Bij nachtfotografie is een lens met een goede lichtsterkte wel een pluspunt. Gelukkig hoeft ook dit niet ontzettend duur te zijn en heb je tal van mogelijkheden. Wel is het belangrijk dat deze gebruik maakt van een diafragma van F2.8 of lager. De meeste foto’s van de sterren in de nacht worden geschoten in F1.8 of F2.8. Hieronder vind je een klein overzicht van goede lenzen voor het fotograferen in de nacht. Een groter overzicht van de Canon camera vind je in het artikel over Canon lenzen. Voor de Nikon camera kun je naar het artikel Nikon lenzen.
Geschikte lenzen voor Canon:
Canon EF 50mm F1.8 Goedkoop maar zeer goed en effectief.
Canon 70-200mm F2.8: Zoomlens zodat je ook meer kunt inzoomen.
Geschikte lenzen voor Nikon:
Nikon 50mm F1.8: Goedkope prime lens.
Nikon 70-200 F2.8: Zoomlens voor landschap gecombineerd met sterren.
Beide lenzen die we hier noemen zijn geschikt voor bijna alle soorten fotografie. Hierdoor is het zowel als je verder wil groeien in sterren fotograferen of als je het puur en alleen uit wil proberen een goede aanschaf. Je koopt het dus niet alleen voor dit onderwerp maar kunt het overal voor inzetten.
Lens beschermen in de nacht
Bij sterrenfotografie kan het zijn dat de lens tegen wat problemen aan gaat lopen. Zo heb je te maken met koele weersomstandigheden. Hierdoor kan het zijn dat je last krijgt van vocht of condensatie op de lens. Het is mogelijk om de lens goed in te pakken. Maar vaak helpt het ook al als je een plastic zak om de lens heen doet. Zo houdt je het ergste vocht buiten en kun je toch nog goed de lens bedienen. De iets duurdere lenzen kunnen wel tegen een stootje en zijn vaak ook deels waterbestendig. Toch is het ook goed om hier wel wat voorzorgsmaatregelen voor te treffen wanneer het een iets koudere nacht is.
Kies de juiste compositie
Hoewel het kiezen van het onderwerp bij sterrenfotografie natuurlijk makkelijk is, blijft het belangrijk om ook naar de compositie te kijken. Sterren alleen maken meestal namelijk geen hele mooie foto. Door op de voorgrond bomen, een meer, huis of molen te zetten wordt het geheel al een stuk interessanter. Om dit goed voor elkaar te krijgen kun je een lamp gebruiken. Hiermee verlicht je de omgeving om je heen. Zo worden de sterren niet overbelicht en kun je alsnog een mooie foto maken van het geheel. Je pakt de lamp en gaat delen van de omgeving hiermee inkleuren.
Wanneer je deze techniek uitprobeert moet je jouw lamp eigenlijk zien als het penseel dat bepaalt wat er in de foto komt. Hoe meer jij inkleurt, hoe helderder alles wordt. Lukt het je niet om alles wat jij belangrijk vind te verlichten in de 5 tot 15 seconde sluitertijd? Dan kun je het beste je camera op een statief zetten en meerdere foto’s maken. Bij elke foto kleur je een ander deel van de foto in totdat je alles wat belangrijk is met licht hebt bedekt. In de nabewerking voeg je deze foto’s samen. Met deze techniek worden ook de meeste foto’s van sterren gemaakt die veel mensen versteld doen staan.
Maak gebruik van een sterfilter
Een sterfilter wordt normaal gezien niet letterlijk voor sterren gebruikt. Maar toch is het een handige tool die je hiervoor kunt inzetten. Dit filter die je op je lens kunt bevestigen zorgt ervoor dat alle lichtpuntjes de vorm van een ster krijgen. Met sommige filters is het mogelijk om hieraan te draaien om het effect groter of kleiner te maken. Voornamelijk leuk als je foto’s maakt van steden of bruggen waar de lichten een afleiding kunnen zijn. Er zijn verschillende opties te koop die weer andere effecten geven. Nieuwsgierig geworden of dit ook iets voor jou is? Bekijk dan hier de verschillende mogelijkheden en de bijbehorende prijzen.
Controleer het weer
Het klinkt misschien logisch, maar toch wordt dit ontzettend vaak vergeten. Controleer altijd het weer zodat je niet voor niks in de nacht naar buiten gaat. Je hebt bij het fotograferen van sterren een heldere hemel nodig. Dit betekent dat mist, bewolking en regen roet in het eten gooit. Wanneer er een beetje bewolking is kan het nog wel mooi zijn om wat foto’s te maken en hiermee te spelen. Maar over het algemeen is het beter wanneer er helemaal geen wolken zichtbaar zijn.
Naast de wolken is het ook goed om op de wind te letten. Zeker wanneer dit sterk is, is het beter om een andere dag uit te kiezen. Zonder wolken zul je er in de foto bijna geen last van hebben. Maar qua kou en camerabeweging is het niet optimaal. Wanneer je toch op pad wil gaan is het wijs om in deze omstandigheden een zandzak aan het statief te bevestigen zodat de beweging door wind minimaal wordt.
Sterren fotograferen en de melkweg
Als het echt heel donker is en de maan niet aanwezig is, heb je de mogelijkheid om ook de melkweg te zien. Dit is het sterrenstelsel waarin de aarde zich bevind. Deze langwerpige vorm in de lucht is een bijzonder fenomeen dat vaak niet met het blote oog zichtbaar is. Maar zodra je een foto maakt kan het zomaar zijn dat je het wel ziet. Over dit onderwerp hebben we een apart artikel geschreven. In het artikel Melkweg fotograferen leggen we uitgebreid uit hoe je dit kunt vastleggen.
Mocht je sterren fotograferen interessant vinden is het ook zeker aan te raden om dit te lezen. Hier gaan we namelijk nog meer de diepte in zodat je nog meer informatie hebt om een prachtige sterrenfoto te maken. Ook kun je met een speciale methode meten hoe hoog de sluitertijd moet staan om geen beweging vast te leggen. Meer hierover lees je in het artikel de regel van 500 meer.
Startrail fotograferen
Je hebt het vast wel een keer gezien: een mooie lijn sterren achter elkaar die een soort sterrenspoor vormen. Dat is waar het fotograferen van startrail over gaat. Maar hoe maak je deze foto’s eigenlijk? Allereerst is het belangrijk dat je de camera op een statief zet. Stel de camera in op F2.8 en zet de ISO op 400 tot 800, afhankelijk van je camera. Je maakt een foto voor 30 seconde. Hierna wacht je een seconde en maak je weer een foto totdat een uur verstreken is. Al deze foto’s kun je in nabewerking over elkaar heen leggen om zo een mooi eindresultaat te creëren.
Nu kunnen we begrijpen dat je geen zin hebt om steeds 30 seconde bij te houden en weer opnieuw te klikken. Dit is gelukkig ook niet nodig aangezien je met je camera al veel kunt doen door het op 30 seconde te zetten en op continue shot. Maar mocht je echt controle willen hebben en hiermee mooie foto’s willen maken? Dan is het verstandig om een digital timer remote te kopen. Hiermee kun je instellen wanneer jouw camera een foto moet maken en voor hoe lang. Zo kun jij genieten van het sterren uitzicht terwijl jouw camera de foto’s maakt.
Conclusie sterrenfotografie
Of je nu alleen op pad gaat of met een groep fotografen: sterren fotograferen kan ontzettend leuk zijn. Je hebt niet veel apparatuur nodig om te beginnen. Maar naarmate je verder doorgroeit heb je nog genoeg mogelijkheden om jouw foto’s te verbeteren. En hoewel het nacht is, is er in de sterrenhemel genoeg activiteit te zien.
Of je je nu focust op de sterren, de melkweg of op de details van de planeten dat maakt eigenlijk niet uit. Het is een echte fotografie wereld waar veel in te leren valt omdat je compleet andere foto’s maakt dan bij andere onderwerpen. We hopen dat de bovenstaande tips je op weg helpen om op een mooie avond een prachtige foto van de sterren te maken.
