Met behulp van leidende lijnen kun je bepalen waar de ogen van de kijker heen gaan. Hiermee kun je dus de compositie bepalen en aangeven wat belangrijk is in jouw foto. Om deze compositietechniek goed toe te passen maak je als het ware een pad die het oog kan volgen. Dit kan ontstaan uit verschillende elementen en het mooiste is als het grootste gedeelte hiervan naar één onderwerp wijst.
Vaak beginnen de lijnen aan de onderkant van de compositie. Maar het komt ook wel voor dat ze in de hoek of het midden van de foto ontstaan. Meestal gaan deze lijnen dan ook naar achteren naar de horizon toe, maar ook dit kan natuurlijk wel eens afwijken. In dit artikel leggen we meer uit over de leidende lijnen en geven we tips hoe jij dit in jouw voordeel kunt gebruiken.
Inhoud
Wat zijn leidende lijnen?
Voordat we het onderwerp echt kunnen behandelen, moeten we eerst kijken wat leidende lijnen eigenlijk zijn. De naam geeft al aan dat het een lijn is die ergens naartoe leidt. Vaak zijn dit lijnen van gebouwen, wegen en andere objecten die door mensen zijn gemaakt. Maar ook in de natuur vindt je dit heel vaak terug. Om het duidelijk uit te leggen pakken we even een weg.
Als je op of naast een weg staat zie je dat de weg ergens heen leidt. Dit punt gaat zo ver totdat dit in de verte verdwijnt. Dit is het punt waar de twee punten elkaar kruizen. En zodra hier ook het onderwerp van de foto staat leidt de weg je hier naar toe. Wanneer lijnen zoals wegen de voorgrond verbinden met de achtergrond van een foto helpt dit om diepte in een foto te creëren. Je wordt als het ware in de foto getrokken. En als er dan ook nog een onderwerp hier geplaatst wordt, krijgt dat dus extra veel aandacht.
Leidende lijnen zijn overal om ons heen te vinden. Sommige van deze kun je goed gebruiken en andere kun je beter vermijden. Als fotograaf moet jij kijken wat jouw foto mooier kan maken en wat je beter achterwege kan laten. Om dit te kunnen doen zul je eerst moeten bepalen waarvan je een foto wilt maken. Kijk naar de omgeving. Vaak is het zo dat hetgeen waar je ogen naartoe worden getrokken ook hetgeen is waar de aandacht van de foto naar toe moet gaan. Uiteraard kun je hier nog wel extra aandacht aan geven door op verschillende onderdelen te letten.
Verschil leidende lijnen en een pad
Als je naar een weg kijkt kun je dit als leidende lijnen zien of als een pad. En hoewel deze twee veel op elkaar lijken zit hier toch een verschil in. Een leidende lijn brengt je namelijk altijd naar een interessant punt in jouw foto terwijl een pad je meestal naar niets leidt. Komt de weg samen op een mooie horizon, een boom of gebouw die jij wil fotograferen? Dan gaat het dus om een leidende lijn. Komt het niet samen en is er verder ook niet veel interessants waar deze weg naar leidt? En is het onderwerp van de foto geheel ergens anders? Dan zie je de weg als een pad en zie je dit dus niet als een leidende lijn.
Voor de foto maakt het op zich niet uit hoe je het benoemt: het idee blijft namelijk hetzelfde. Maar voor de focus en het kijken of deze lijnen extra aandacht verdienen is het wel goed om dit in het achterhoofd te houden. Een lijn hoeft dus niet leidend te zijn en deze aandacht te verdienen, maar kan zeker op deze manier gebruikt worden om de compositie te versterken.
Waar kan ik op letten?
Zoals eerder in het artikel al beschreven, zijn er zowel door mens gemaakte lijnen als in de natuur. Om een beetje een idee te krijgen waar je op kunt letten hebben we een overzicht neergezet. Zo heb je een idee wat voor objecten en onderwerpen leidende lijnen kunnen maken. Waarschijnlijk spreken een aantal hiervan voor zich, maar er zullen vast en zeker ook een paar tussen staan waar je zelf nog nooit aan gedacht had. Deze kun je dan mooi meenemen wanneer je de volgende keer weer gaat fotograferen.
Door de mens gemaakt:
- Wegen, bruggen, gebouwen en spoorlijnen.
- Hekken, lantaarnpalen, ramen en deuren
- Straten, promenades en bomen die op een rij zijn geplaatst.
In de natuur:
- Golven, rivieren, rotsen en kliffen.
- Kustlijnen, duinen, gras en zonnestralen.
- Horizon, bos, landschap, bomen en bergen.
Leidende lijnen gebruiken
Wanneer je een compositie hebt gekozen en de sterkste lijnen hebt gevonden is het tijd om deze te combineren. Het mooiste zou namelijk zijn dat zowel de compositie als de lijnen elkaar versterken zodat je een nog mooiere foto maakt. Maar de lijnen kun je op verschillende manieren gebruiken. Zo kun je het inzetten om diepte en perspectief te creëren. Dit doe je voornamelijk door een sterke lijn te gebruiken die van voor naar achter gaat. Hoe sterker de verschillende lijnen aanwezig zijn, hoe meer diepte en perspectief er aan een foto wordt toegevoegd. Ook kun je lijnen gebruiken om een persoon door de afbeelding heen te leiden. Soms is het hierdoor mogelijk om met lijnen de ogen van links onderaan de foto langzaam naar boven te sturen.
Het sturen van de ogen
Via verschillende strepen en effecten op de foto worden de ogen gestuurd naar hetgeen wat jij belangrijk vindt. Dit is best wel een lastig proces maar is zeker de moeite waard om uit te proberen. Ook kun je het onderwerp plaatsen om het punt waar de lijnen samenkomen. Dit is vaak ook het meest voor de hand liggende aangezien hier ook de ogen naartoe geleid worden. De aandacht gaat gelijk naar het onderwerp toe en deze krijgt hierdoor de volledige aandacht. Welke van deze verschillende manieren jij inzet bij jouw foto is natuurlijk geheel aan jou. Alle drie de voorbeelden hebben een ander doel en zullen dus ook een ander resultaat krijgen. Het is om deze reden vaak ook leuk om op hetzelfde onderwerp dat je wilt fotograferen al deze manieren uit te proberen.
Qua instellingen hoef je geen extra rekening te houden bij het fotograferen van leidende lijnen. Zolang jij de instellingen gebruikt die juist zijn bij hetgeen wat jij fotografeert dan ben je al goed bezig. Het enige wat verschil kan maken is hoe jij je camera neerzet. Een iets andere hoek, lager of hoger fotograferen of inzoomen kan al een groot verschil maken waardoor de lijnen nog sterker aanwezig zullen zijn. Dit is dan ook iets waar je wel rekening mee kunt houden om jouw compositie te versterken.
Wanneer gebruik je leidende lijnen niet?
Zoals eerder al genoemd is het niet altijd even wijs om leidende lijnen te gebruiken. Het is zelfs zo dat ze in sommige gevallen juist meer schade dan goeds aan de foto meebrengen. Vandaar dat het ook even goed is om hier extra aandacht aan te geven. Want is het in jouw compositie echt nodig dat deze lijnen aanwezig zijn? Voegen ze iets toe of nemen ze juist de aandacht van het geheel weg? Hierin is de belangrijkste vraag die je aan jezelf moet stellen waar de aandacht van de kijker naartoe gaat als je deze lijnen wel of niet toevoegt.
Wanneer je tot de conclusie komt dat er geen bijzondere onderdelen in een foto staan of de lijnen niet bij het hoofdonderwerp terechtkomen dan worden de lijnen niet goed gebruikt. In dit geval is het beter om deze op één of andere manier niet op de foto te plaatsen of je compositie te veranderen tot ze wel op het juiste punt terecht komen.
Als het geheel er al heel mooi uitziet en er geen hoofdonderwerp is blijft het altijd beter om de foto gewoon te maken zonder dat er een focus wordt gelegd op leidende lijnen. Wanneer er veel diagonale lijnen in een foto aanwezig zijn is het soms ook beter om niet teveel aandacht aan andere lijnen te geven. Soms kan dit ook een mooie toevoeging zijn, maar hier leggen we in het artikel dat over de diagonale lijnen gaat meer over uit.
Conclusie
Leidende lijnen zijn één van de onderdelen die je in jouw compositie kunt gebruiken. Het trekt de aandacht naar het onderwerp wat jij belangrijk wil maken. Maar kan daarnaast nog op vele andere manieren ingezet worden.
